domenica 21 ottobre 2012

La zucca di Halloween in Sardegna

Questo che riporto qui sotto è un articolo in lingua sarda scritto dalla scrittrice e poetessa Ida Patta di Samugheo e pubblicato dal quotidiano L'Unione Sarda il 13 novembre 2004. Si tratta di un intervento dedicato all'utilizzo della zucca nel periodo della festa di commemorazione dei morti in Sardegna. E' a dir poco fantastico...

Sa crucuriga de Halloween

Simanas primu de Donniasantu (novembre) hapo bistu in is vetrinas de medas buttegas, crucurigas de plastica istampada a inginnu de omine cun ogos, nasu, bucca e cun d’una lampadinedda aintru. Giornales quotidianos, rivistas e televisione, hant sampuddiu chi est custumanzia de s’America de bogare pò sa festa de is mortos cust’improddu (questa invenzione) giaendo a issos su meritu.

A Sumugheo, bidda mia, candu fui picciocchedda, in notte de su primu de donniassantu, affestàu poi is mortos: in is capitellos de is portales e in is muros de campusantu, sa piccioccala bribante, pò fare atimere is piccioccheddos ancora chenza amalesare, imbuidanta una crucuriga, sa prus mannas chi teniant lassando su corgiolu fini e ddue pintanta a punta de lippedda, is igos, sa ‘ucca, su nasu e is dentes, apustis dd’assentànta in d’unu cantu de ‘ortigu (sughero) bene accozzàda con cios de linna (chiodi di legno). Posta una candela alluta aintru, in logu chi ddue furat su ‘entu pò no s’istudare, pariat deveras unu pantasima.

Calencunu ancora prus fantasiosu, dd’amontàda cun d’unu nenzolu biancu, la lughe de sa candela traspariat de su nenzolu e pariat deveras una pantama. Is piccioccheddos assustrados si fuiant naendo: haus bistu unu mortu in premissu (un morto in permesso).

M’hat contau s’attera die a Sumugheo Antonimaria Cocco, su ferreri de classe 1923, chi a edade de bindigh’anno cun Armando Sanna e atteros bribantes, hiant congiminàu (modellato) una crucuriga a forma de conca ‘e mortu, sempere cus sa candela alluta aintru, posta in su muru de Santumiale (cimitero) pariat unu mortu incaràu in su muru. Sa notte sa luna lughiat de ispantu e ispainàda sa lega de bucca hi bucca si fut crunguia meda gente. Antonimaria Cocco e is cumpangeddos cuados apalas de unu muro gosanta erriendo pò essent culonau meda gente.

Unu de ìssos, peroe, ‘nche ddi fuiàt s’errisu a iscracalios e sa cosa si fut iscoberta. Un omine razzosu (coraggioso) cun pagu sensu de s’umorismu hiat isperrau sa crucuriga a cavana e de a tandero si fut isvelau su segretu de sa brulla che mancari totus dd’ischiat e faiant dinta de ddue creere poite fuit un’ispassu giustu po erriere senza portare dannu a nesciunu.

Custa custumanzia in Sardinnia est imentigàda e creo chi fesset meda antiga forzis de su paganesimu poite m’inde cnistionàda puru Babbai meu de sa classe 1871. Chi calencunu est a connoschenzia o in possessu de atteras ricercas, hat a essere bellu chi ddos fazzat presente a s’Unione Sarda pò chi ho bessiat carragiàdu in su gimitoriu de is cosas imentigadas de Sardinnia, e pò ischire puru su sinniflcàu de custa accustumanzia.

Per saperne di più:
Halloween in Sardegna: is animeddas e su mortu mortu