domenica 15 maggio 2005

Apedala dimòniu! de Amos Cardia

Apedala dimòniu! est unu libru ki kistiònat prus de totu de bicicreta, e du fait de cuatru maneras diferentis: cun ùndixi contus, cun noi poesias, cun tres artìgulus ki kistiònant de sa polìtiga de spainamentu 'e sa bici a atru mèdiu de tragu po ndi bessiri de su carrax''e is màkinas in is arrugas; e cun d-unu fueddarieddu italianu-sardu.

In is contus bieus a su scriidori a piciokeddu, ki, apedalendi, si fait a pagu a pagu prus spertu e ndi 'essit a bellu a bellu prus mannu. Is poesias descrìinti a fueddus su sentidu e su spantu di andai a pitz''e sa sedda. Su fueddarieddu est unu glossàriu cun prus de milli fueddus ki, mancai du funti di atesu, funt arrelataus a su mundu 'e sa bicicreta e de su biaxamentu.

Ma no est unu libru a pitz''e sa bicicreta sceti. No est unu libru po is cicristas spertus jai. Ligendi su libru, ndi 'essit una bisura 'e sa bicicreta a sa mellus aina ki teneus po scuberri su mundu ki s'ingìriat. Intr''e totu is mèdius de tragu ki ant imbentau, sa bicicreta parrit essi sa prus "moderna" dearerus.

S'ùniga ki permitat a s'òmini de scuberri su mundu de manera lìbera, ken''e arrecai dannu a sa naturalesa: pigadas totu is màkinas de oi, sa bicicreta est una de is pagus ki acàpianta cumenti si spètat s'ordinju mecànigu cun su naturali de s'òmini. Custa esti sa bicicreta po s'autori 'e su libru: una manera diferenti de castiai sa vida, scuberendi sa Sardinna, e su mundu, e is nòminis de is cosas ki du fòrmanta.

Bogadas sa presentada de Cràdiu Cugusi su jorronalista e s'introdosidura di Andria Olla, su presidenti de s'assòtziu "città ciclabile" de Casteddu, su libru est iscritu in sardu campidanesu a grafia sarda, cun-d unu scioberu cuidau 'e is fueddus e ken''e italianismus ki du amumùnginti.

In prus, sa manera de-i scriri simpli e praxerosa impari cun is logus descrius, ndi fàint unu libru po mannus e piticus. Po is primus est una ghia po andai a biri is jassus ki kistiònat s'autori; po is segundus est un'aina didàtiga e una manera diferenti de connosci sa terra aundi dèpinti cresci e bivi.

Po totus at a essi ke unu strumbullu po s'insajai, s'amellorai o po imparai sa lìngua sarda, ca su libru tenit custa tenta puru!

Apedala dimòniu! esti su primu libru di Amos Cardia, ki tenit bintinoi annus e bivit in Sìnnia. Laureau in Scèntzias Polìticas cun d-una tesi a pitz''e sa lìngua sarda, mancai siat aici jòvunu, esti jai de medas annus studiendi su sardu de manera scentìfiga.

Est unu de is fundadoris de su Comitau Obradoris de Bilinguismu, at imparau lìngua sarda, i at pigau parti e cuidau s'apariciamentu de sa primu torrada de su prèmiu in lìngua sarda "Sa Mariposa", po is piciocus e is piciocas de is iscolas elementaris de sa Sardinnya.

Imoi trabàllat po su cotidianu «Il Giornale di Sardegna», po is jassus de lìngua sarda comitau.org e sardu.net, po su cursu arradiuvònigu Allui su Contu e po s'assòtziu curturali e de boluntariau I Sardi. Esti presidenti de s'Acadèmia Campidanesa de sa Lìngua Sarda.

Su libru Apedala dimòniu! bolit essi un'ocasioni di acorru intr''e is sardus puru. Difatis s'autori at apariciau una filera di atòbius po kistionai de s'adelantamentu 'e sa lìngua sarda in sa sotziedadi, de s'apretu in su tempus benidori 'e castiai sa naturalesa.

E de s'importu mannu ki tènint is escurrimentus a bicicreta po totu custas cosas, ca s'umperu de sa bicicreta bolit nai a torrai balori a su logu a nca biveus e bolit nai a fai traballai genti in prus puru, ca ndi pòdinti bessiri traballus nous.

In su jassu apedaladimoniu podeis agatai atras noas a pitz''e su libru ke is librerias e is butegas ki du bèndinti, is donaus apitz''e is atòbius, una pàgina intregada a is maistas ki funti interessadas a s'imparu 'e sa lìngua sarda de manera scentìfiga. Ki boleis nci at puru una pàgina ki podeis domandai a apariciai sa presentada 'e su libru in bidda 'e bosatrus.

Pubricau in su 2005 in "Godot News", "Guida Lingua Sarda" e in su 2009 "Linguasarda.org" puru.

Po ndi sciri de prus: