venerdì 13 maggio 2005

Tradurre la tradizione. Sardegna: su ballu, i corpi, la cultura

Tradurre la tradizione. Sardegna: su ballu, i corpi, la cultura, de Franciscu Sedda, imprentau anche su Meltemi Editore in su 2003, si amostat ca sentz''e s’umperu de is ainas tennològigas e de massa nisciùna curtura si podit allogai. Su pòpulu sardu, ke is atrus, depit umperai is media po allogai e tradusi sa curtura sua, ca issa puru tènit una strutura dinàmiga ki fùrriat in donnya momentu.

Intzandus naraus: bellu dearerus custu libru de Franciscu Sedda. Bellu e de importu puru. De grandu importu po totu is sardus, po is ki ndi bòlinti cumprendi de prus a pitz’’e is mudàntzias in s’identidadi nostra, in custus tempus modernus.

Custu libru est cument’e un’aina ki s’agiùdat a si castiai aintru, a biri cumenti nosu, is Sardus, seus arrannèscius a-d allogai e a furriai sa grandu sienda de sa “tradizioni”, de su connotu populari sardu. Ellu: allogai e furriai, cunservai e tradusi su connotu nostru.

Ma nci seus arrennèscius? Nosu, su pòpulu sardu, nci da eus fata a furriai is cosas, is costumàntzias, is avesus, sa curtura nostra in calincuna cosa noa, prus “moderna” nareus, o eus pèrdiu totu? Nosu, is sardus, eus fraigau torra un’identidadi nostra e ndi teneus cussèntzia?

Su libru cìrcat de arrispundi a-i custas preguntas (i a-d atras puru) studiendi e pighendi cument’e “ogetu de curtura” su ballu. Eya, su ballu sardu, sa danza sarda, un oggetto legato fortemente alla dimensione festiva e all’immaginario collettivo e per questo capace di essere parte centrale nel “gioco” della costruzione dell’identità collettiva e in quello delle sue definizioni.

Sa dinàmiga de su giogu duncas, po arribai a giogai in-d unu mundu lìberu, inui nosu, sardus e totu, seus lìberus, lìberus in-d unu mundu lìberu, ki eus scioberaus nosu. Passai de unu “ballu mortu” a unu ballu ki ballaus totus. Ma su ballu est tropu arricu de metafore e figure, linguistiche e corporali... un modello delle comunità componenti la cultura sarda.

E s’arrexonu ki sighit su libru àndat a fundu meda i est arricu, tropu arricu po ndi fai un’arresùmini in pagus fueddus. Tòcat a du ligi, a du sighiri, a du cumprendi.

Su libru est spartziu in tres partis. In sa prima s’autori càstiat a su ballu cument’e logu de is tramudàntzias de sa curtura i de s’identidadi sarda. Miradas sardas e miradas istràngias, sentidus de sardidadi e de no essi nudda, de speràntzia e de angòscia.

Pìtzianta is pàginas ki kistiònanta de Emilio Lussu. Pàginas ki kistiònanta de sa “stòria” de su ballu, de sa manera de arrepresentai su ballu in sa stòria de sa Sardìnnia.

Sa segunda parti est una “anàlisi” e una descritzioni de Su Ballu, inui sa cosa de importu esti su liòngiu intr’’e su balladori e su “circu ‘e su ballu”, su mitu, sa festa, is sentidus, is arritualis, su sonadori. Ki in-d un’atru pranu, in-d un’atru “livellu” esti su liòngiu intr’’e su “indivìduo” e sa “colletividadi”.

Su Ballu est sa metàfora de sa vida de is òminis e de is fèminas aintr’’e su “corpus” sotziali. Funti pàginas arricas de “spunti di riflessione”, inui sa limba (su linguàgiu de sa buca i su de su corpus) esti de grandu importu po si cumprendi a nosu e totu.

Sa de tresi partis ponit unu grandu probrema: a cumenti umperai is “mèdia” modernus po tradusi su connotu sardu,po “tradurre la tradizione”. De manera coerenti cun s’argumentu de su libru, in custas pàginas s’autori analìzat su processu de tradusidura televisiva de Su Ballu in sa TV cun sa nàscida de s’emissioni Sardegna Canta.

Est un’argomentu de grandu importu po totu sa curtura sarda. E s’autori du sciìt beni: nei media si gioca una buona parte del problema odierno delle esistenze collettive.

Est a nai ki ken’’e s’umperu de is ainas tennològigas e de massa nisciùna curtura si podit allogai. Su pòpulu sardu, ke is atrus, depit umperai is media po allogai e tradusi sa curtura sua, ca sa curtura puru tènit una strutura dinàmiga ki fùrriat in donnya momentu.

Ma ki seus nosu a cumandai is ainas. E ki no das scieus cumandai de manera lìbera, intza’ seus perdendi totu. Custu libru, cumenti eus nau giài, est una de-i custas ainas.

Po ndi sciri de prus:
Tradurre la tradizione. Sardegna: su ballu, i corpi, la cultura